Bloggfærslur mánaðarins, desember 2009

Avatar (2009) ****


Þegar ég horfði á "Avatar" leið mér eiginlega eins og þegar ég sá "Star Wars" árið 1977. Það var önnur mynd sem ég fór á með óráðnar eftirvæntingar. Kvikmynd James Cameron hefur vakið mikla og blandna eftirvæntingu kvikmyndaáhugamanna, rétt eins og þegar hann gerði "Titanic". Enn og aftur tekst honum að þagga niður í efasemdum með því að framreiða stórfenglega kvikmynd. Það er ennþá að minnsta kosti einn maður til í Hollywood sem kann að eyða 250 milljón dollurum viturlega, eða var það 300 milljónum?

"Avatar"er ekki bara myndræn skemmtun, þó að hún sé það vissulega. Hún er tæknibylting. Hún inniheldur skýr skilaboð um umhverfisvernd og gegn stríði. Hún er eins og sköpuð til að vera dýrkuð af hópum fólks. Hún inniheldur slík sjónræn snilldaratriði að það borgar sig að horfa á hana oftar en einu sinni. Hún finnur upp nýtt tungumál, Na'vi, eins og "Lord of the Rings" gerði, þó að ég efist um, til allrar hamingju, að manneskjur geti talað það, ekki einu sinni unglingar. Í myndinni verða til nýjar kvikmyndastjörnur. Hún er viðburður, ein af þessum myndum sem þér finnst þú verðir að sjá bara til að vera samræðuhæfur.

Sagan gerist árið 2154 og fjallar um ferð bandarískra hersveita til tungsl sem er á stærð við Jörðina, og á sporbaug umhverfis gríðarstóra stjörnu. Þessi nýi heimur, Pandora, er fullur af náttúruauðlindum sem Jörðin þarf nauðsynlega á að halda. Pandara ógnar ekki Jörðinni á neinn hátt, en við sendum samt árásarher inn til að ná yfirráðum. Vígbúnir sjóliðar beita vélbyssum og fljúga víggirtum svifskipum yfir regnskóga og láta sprengjum rigna yfir þá. Þér er frjálst að skilja þetta sem táknsögu um nútímastjórnmál. Cameron gerir það greinilega.

Pandora er þakin skógi sem nær yfir alla plánetuna. Þar búa hinir friðsömu Na'vi, kynþáttur með bláa húð og gullin augu, tignarlegir risar, um þrír og hálfur metri á hæð. Manneskjur geta ekki andað að sér andrúmsloftinu og landslagið gerir okkur dvergvaxna. Við vogum okkur einungis út úr lendingarskipinu með svipmyndum-- Na-vi klónum sem ræktaðir eru og hugum stjórnað af mönnnum sem eru í einhvers konar dái á meðan þeir eru nettengdir í skipinu. Á meðan þeir eru í hlutverki svipmyndanna; sjá þeir, finna fyrir ótta, finna bragð og hafa tilfinningar eins og Na'vi, og hafa sömu líkamlegu burði.

Þetta síðasta er frelsandi fyrir hetjuna, Jake Sully (Sam Worthington), sem er lamaður fyrir neðan mitti. Hann hefur verið kallaður til starfa þar sem hann hefur sömu gen og látinn tvíburabróðir hans, sem þessi rándýra svipmynd var sköpuð fyrir. Í stöðu svipmyndar getur hann gengið aftur, og þóknunin fyrir þessa þjónustu verður að hann fær framkvæmda afar dýra aðgerð til að koma aftur lífi í fætur hans. Kenningin er sú að hann er ekki í neinni hættu, því að ef svipmynd hans eyðist, helst líkami hans ósnertur. Það er kenningin.

Á Pandora byrjar Jake sem góður hermaður og verður síðan eins og innfæddur eftir að hin lipra og hugrakka Neytiri (Zoe Saldana) bjargar lífi hans. Hann uppgötvar að það er satt, eins og hinn árásargjarni ofursti Miles Quaritch (Stephen Lang) hafði tilkynnt þeim, að næstum hver einasta lífvera á þessari plánetu vill fá þá í hádegismat. (Svipmyndir eru ekki gerðar úr Na'vi kjöti, en reyndu að útskýra það fyrir 30 tonna nashyrningi í árásarhug, með hákarlatrýni).

Na'vi kynþátturinn kemst af á þessari plánetu með því að þekkja hana vel og lifa í jafnvægi við náttúruna, og með því að búa yfir visku gagnvart öllum þeim dýrum sem deila með þeim plánetunni. Á þennan og óteljandi fleiri vegu líkjast þeir frumbyggjum Ameríku. Eins og þeir, temja þeir aðrar tegundir til að koma þeim á milli staða--ekki hesta, heldur tignarlegar fljúgandi skepnur sem líkjast helst drekum. Atriðið þar sem Jake veiðir og temur eina af þessum miklu skepnum er eitt af stórfenglegustu atriðum myndarinnar.

Eins og "Star Wars" og "LOTR," beitir "Avatar" nýrri kynslóð tæknibrellna. Cameron sagði að hún myndi gera það, og margir efuðust. Hún gerir það. Pandora er að mestu tölvubrella. Na'vi eru gerðir með þrívíðum upptökum af hreyfingum leikara. Hver þeirra hefur einstakt útlit, eru sannfærandi einstaklingar, og tekst að finna leið framhjá þeirri gryfju að gera þá að kynjaverum úr furðudal. Cameron og listamönnum hans tekst að gera hina bláhúðuðu og risavöxnu Neytiri með gullnu augun og langan, sveigjanlegan hala, --svei mér þá. Kynþokkafulla.

Þó að myndin sé 163 mínútur fannst mér hún ekki löng. Hún inniheldur svo mikið. Mannlegu sögurnar. Na'vi sögurnar, því að Na'vi eru líka skapaðir sem einstaklingar. Fjölbreytileiki plánetunnar, sem inniheldur hnattrænt leyndarmál. Styrjöldina, þegar Jake tekur þátt í uppreisn gegn fyrrverandi félögum sínum. Lítil tignarleg atrið eins og fljótandi skepna sem lítur út eins og blanda af fjúkandi fiðurkollu og marglyttu sem rekur áfram, og er holdgervingur hins góða. Eða undraverðar eyjur sem fljóta í skýjunum.

Ég hef kvartað yfir því að margar nýlegar myndir fórni sögunni þegar kemur að lokaþættinum og hella sér út í brjálæðislegan hasar í staðinn. Cameron gerir það í raun hérna, en hann hefur byggt persónur sínar svo vel að það skiptir máli hvað þær gera í bardögunum og hvernig þær gera það. Það eru mál að veði sem hafa meira vægi en einfaldlega hver sigrar.

Cameron lofaði að afhjúpa næstu kynslóð þrívíddar í "Avatar." Ég er alræmdur fyrir gagnrýni mína þegar kemur að þessari tækni, sem mér finnst óþarfa truflun frá hinu fullkomna raunsæi tvívíddarmynda. Útgáfa Cameron er það besta sem ég hef séð -- og það mikilvægara, útfærslan er afar vönduð. Myndin notar aldrei þrívídd bara vegna þess að hún hefur hana, og reynir ekki stöðugt að brjótast í gegnum fjórða vegginn. Cameron virðist einnig vera mjög meðvitaður um veikleika þrívíddar þegar kemur að því að ferlið deyfir birtu myndarinnar, og jafnvel með kvikmynd sem gerist að mestu innan dyra og í regnskógi, er nóg af ljósi. Ég sá myndina á góðu tjaldi í þrívídd í AMC kvikmyndahúsinu við River East, í Chicago, og var hrifinn. Hún gæti verið stórfengleg í sönnu IMAX. Gangi þér vel að fá miða fyrir febrúar.

Það þarf helvíti taugasterkan mann til að standa í miðri Óskarútsendingu og titla sjálfan sig Konung Heimsins. James Cameron var rétt í þessu að ná endurkjöri.


Coco Before Chanel (2009) ***1/2


Audrey Tautou sem Coco Chanel: Hún er ánægð með sjóarablússuna sína.

Við tölum um að fólk "finni sig upp". Það gerir ráð fyrir að þau viti hvern það vill skapa. "Coco Before Chanel" hefst með yfirgefinni munaðarlausri stúlku að nafni Gabrielle, fylgist með henni vaxa úr grasi og verða söngkona, sem síðan sveigir hjá vændi með því að verða hjákona. Hún virðir heiminn fyrir sér bakvið sígarettureyk og sér hann með miskunnarlausu raunsæi og þrjóskum metnaði. Hún ætlar sér ekki í upphafi að verða áhrifaríkasti tískuhönnuður 20. aldarinnar. Hún byrjar með því að hanna hatt, afla sér smá tekna og reyna að bæta sig. Hún sækist eftir peningum og sjálfstæði. Mann grunar að hún hefði verið álíka metnaðarfull hefði hún fundið upp á betri músargildru og stofnað heimilistækjastórveldi.

Náttúruisminn í kvikmynd Anne Fontaine ætti vel við í skáldsögum eftir Dreiser. Stjarna hennar, Audrey Tautou, sem gæti starfað við það eitt að vera elskuleg, forðast að gera Coco Chanel ljúfa, mjúka eða vekja með henni sérstaka samúð. Tískulínur hennar tóku kannski þátt í að frelsa konur undan óhófi 19. aldarinnar, en hún hannar þær ekki út frá hugsjónum, heldur vegna þess að þær endurspegla óbreytilegan persónuleika hennar. Hún setti konur ekki í sjóarablússur vegna sannfæringar. Henni fannst einfaldlega gott að vera í þeim.

Kannski vegna væmnilausrar nálgunar á lífi Chanel, finnst mér "Coco Before Chanel" vera minni ævisaga og meira drama. Hún er ekki um leið fátækrar manneskjur að ríkidæmi, heldur um að vera sá hæfasti til að komast af. Er hin unga og fátæka Coco, notuð af ríka glaumgosanum Etienne Balsan (Benoit Poelvoorde)? Kannski hélt hann það snemma í sambandi þeirra, en hún notar hann líka. Henni líkar við hann, en hún er með honum vegna peninga, stöðu og til að fá inngöngu, ekki bara kynlíf og rómantík. Hún lítur á þetta sem sanngjörn skipti. Hún er ekki ósvífið tálkvendi, heldur kapítalisti sem rukkar fyrir fjárfestingu sína.

Í gegnum Balsan kynnist hún hinni frökku leikkonu Emilienne (Emmanuelle Devos) og Boy Capel (Alessandro Nivola), Englendingi. Það er ljóst að fyrir Chanel þýðir ástarlot með manni eða konu nánast það sama, en Boy elskar hana í raun og eru, og það er sérstök lífsreynsla fyrir Coco. Hlutirnir hefðu líklega þróast á annan hátt en þeir gerðu í hennar lífi hefði samband þeirra lifað af. Baron Balsan, ekki blinduð af ást, sér Boy sem nákvæmlega það sem hann er -- nokkuð sem Coco, í þetta skiptið, tókst ekki að átta sig á. 

Tautou er ekki falleg á þennan hefðbundna hátt, heldur meira einstaklega aðlaðandi. Það er jafnt anda hana sem andliti að þakka, og hvernig hún lyftir efri vörinni frekar en útlínunum. Hún er umfram allt afar öguð; í lok myndarinnar lærum við að Chanel dó árið 1971 -- "á Sunnudegi," í vinnunni, rétt eins og hún vann hvern einasta dag ævi sinnar. Hún hafði frumlega sýn á tísku, já, en við fáum á tilfinninguna að hún þurfti ekki á henni að halda til að ná árangri. Hún vann sína vinnu, samdi við fólk á raunsæjan hátt, var hörð í samningagerð og sá tísku sem vinnu, ekki starfsframa eða köllun.

Með því að undirstrika það verður kvikmyndin áhugaverðari. Við höfum séð nógu margar kvikmyndir um kvenhetjur sem fljóta með í flóðbylgju blessaðra örlaga sinna. Þannig virkar þetta ekki. Sigurvegarinn fær verðlaunin. Jafnvel í lífinu byrjarðu langt frá endamarkinu. Í tilfelli Gabrielle litlu og systur hennar Adrienne (Marie Gillain), gaf munaðarleysingjahæliið þeim líklega betri möguleika í lífinu en foreldrarnir sem þær misstu. Þær fengu menntun, og það er mögulegt að tilfinning Chanel fyrir tísku hafi orðið fyrir áhrifum af hinum óskreyttu, hörðu línum svarthvítra nunnuklæða. Byrjaði hún að kenna einfaldan klæðaburð við konur með völd?

Ungu táningsstelpurnar brjótast inn í lægstu hringi tónlistarhalla, flytja lög í dúettum þar sem æskan er meira hrífandi en hæfileikar þeirra.Tónleikahallir laða að sér sykurpabba sem bæði meta aðstæðurnar og velja. Myndin missir eitthvað af því sem er heillandi við hana þegar Coco er skotið á framabrautina. En það er þegar sögunni líkur; myndin heitir ekki "Coco Before Chanel" að ástæðulausu.

Saga hennar heldur áfram í allt annarri mynd, "Coco Chanel & Igor Stravinsky," sem frumsýnd verður síðar á þessu ári.


The Twilight Saga: New Moon (2009) *


Robert Pattinson og Kristen Stewart: Hversu hvít húðin, hversu rauðar varirnar.

Það ætti að handtaka persónurnar í þessari mynd fyrir að hanga slórandi með gremjusvip. Aldrei hafa unglingar haft jafn mikla þörf fyrir rafstuði. Reyndar eru sumir þeirra meira en 100 ára gamlir, en samt: persónutöfrar þeirra eru í anda Madame Tussaud.

"The Twilight Saga: New Moon" tekur hinn daufa sigur "Twilight" (2008), rekur hana í gegn og skilur eftir sem uppvakning. Þú veist að þú ert í vanda með framhaldsmynd þegar gárungar mæla með að þú sjáir frekar fyrstu myndina tvisvar. Persónurnar hafa greinilega gert það. Löng opnunaratriði þessarar myndar eru algjörlega óskiljanleg nema þú hafir séð fyrstu myndina, lesið báðar fyrstu bækur Stephanie Meyer og kunnir þær utanað. Edward og Bella eyða drungalegum augnablikum saman þar sem þau horfa hugsandi hvort á annað. Sama sagan.

Bella (Kristen Stewart) býr ennþá heima hjá fráskildum föður sínum (Billy Burke), löggu sem agar dóttur sína með því að lýsa yfir að hún fái aldrei aftur að fara út úr húsi, hann hverfur síðan svo að hún geti stokkið fram af hömrum, gengið um ógnandi skóg, og flogið til Ítalíu svo að myndin geti minnt þig á hið sorglega lokaatriðið úr, bíddu, Rómeó og Júlía! Sama leikriti og Edward las upp úr í sjálfhverfri og hégómalegri baráttu upphafsatriðsins.

Já, Edward (Robert Pattinson) er kominn aftur í skólann þar sem hann endurtekur gaggó í 84. sinn. Bella sér hann á bílastæði skólans þar sem hann gengur til hennar í hægmynd, klæddur einum af þessum Edwörsku Bítlajökkum með fjólubláum kraga, þrunginn af fegurð. Hversu hvít húð hans, hversu rauðar varirnar. Miðaldra hrörnun gæti breytt honum í Jókerinn. 

Edward og hinir meðlimir Cullen vampíruhópsins standa mikið á sama stað með fýlusvip. Langar pásur trufla lengri pásur. Hlustið krakkar! Þið eruð kannski ódauðleg, en við erum að missa af strætó!

Edward fer burt vegna þess að Bellu var ekki ætlað að vera með honum. Þrátt fyrir að hann og félagar hans séu yfirlýstar grænmetisætur og vampírur, þegar hún sker sig í afmælisveislu sinni á pappír stekkur einn úr hópnum á hana eins og hákarl á túnfisk.

Í fjarveru hans kynnist hún Jake (Taylor Lautner), indælum Indíánastrák. "Þú ert kominn í gott form!" segir hún. Já, virkilegt form, og fljótlega hættir hann að nota skyrtu og stendur úti í vetrarrigningunni eins og ef hann væri--hvað, ekkert annað en villt skepna. Þau þurfa ekki yfirhafnir eins og okkar, manstu, af því að Guð gaf þeim þeirra.

Þeir sem eru ekki á meðal þeirra fimm prósent áhorfenda sem vita það þegar (bannað að segja) verða hissa á því að Jake er varúlfur.

Bella: Svo…þú ert varúlfur?
Jake: Síðast þegar ég gáði.
Bella: Geturðu ekki fundið leið til að... bara hætta því?
Jake (þolinmóður): Þetta er ekki val um lífstíl, Bella.

Jake er undir áhrifum, eða stjórnað, eða eitthvað, af Sam, öðrum meðlimi fjölskyldunnar. Hann er einhvers konar aðal úlfur. Sam og vinir hans þrír birtast yfirleitt í löngum skotum, skyrtulausir í rigningunni, hangandi við jaðar rjóðursins eins og þeir vonist til að hlaupa af stað og sökkva tönnunum í ferskt kjöt.

Bella skrifar löng bréf til fjarverandi vampíruvinkonu sinnar Alice (Ashley Greene), þar sem hún gerir ekkert annað en að útskýra af hverju hún getur ekkert að því gert hvernig hún laðast að þessum grimmu, húmorslausu og hégómalegu mönnum. Það getur ekki verið kynlífið. Eins og ég útskýrði þegar í rýni minni á fyrstu myndinni, þá er "The Twilight Saga" uppblásin myndhverfing af skírlífi unglinga, þar sem refsingin fyrir að missa meydóminn verður næsta verkefni fyrir ímyndunarafl þitt. 

Í myndinni eru falleg tún full af pottablómum sem virðast hafa verið gróðursett fyrir einhverjum klukkustundum af starfsfólki myndarinnar, og engum sem þekkir ekki til söguþráðarins. Þar sem þau vita þetta allt og við vitum allt, er reynslan af myndinni eins og að keyra á traktor í lægsta gír gegnum þungbúið haf brilljantíns.


A Serious Man (2009) ****

Sy Ableman, besti vinur Larry Gopnik, hefur stolið eiginkonu hans frá honum og hughreystir hann í kjölfarið. (v-h, Michael Stuhlbarg og Fred Melamed).
 
Við lærum úr Jobsbók: "Maðurinn, af konu fæddur, lifir stutta stund og mettast órósemi." Þannig maður er Larry Gopnik. Hann kennir eðlisfræði fyrir framan krítartöflu fulla af furðulegum formúlum sem eru stærðfræðilegar sannanir að nálgast fullvissu, og hvað veit hann með fullri vissu um eigið lífi? Ekkert, þannig er það. 
 
Eiginkona hans fer frá honum með besta vini hans. Sonur hans hlustar á rokktónlist í hebreuskskóla. Dóttir hans stelur pening til að borga fyrir nefaðgerð. Mágur hans sefur á sófanum og hangir á skuggalegum börum. Byssuóður nágranni hans skelfir hann. Nemandi reynir að múta honum og kúga af honum pening á sama tíma. Fastráðningarnefnd skólans fær nafnlaus og frjálslega skrifuð bréf um hegðun hans. Eiginkona hins nágrannans er kynóð. Guð bannar þessum manni að vitja læknis. 

"Þetta er svona mynd sem þú gerir eftir að þú hefur unnið Óskarsverðlaunin," skrifar Todd McCarthy í Variety. Ég gæti ekki orðað það betur. Eftir hina virkilega frábæru "No Country for Old Men," hafa Coen bræðurnir gert hina ekki svo alvarlegu "A Serious Man," sem ber með sér öll merki um alúðarvinnu.

Hún gerist í því sem ég geri ráð fyrir að sé úthverfi í Minneapolis barnæsku bræðranna, sléttlendi fullu af flötum heimilum með stóra bílskúra en ekki mikið af trjám í kring. Í þessum heimi þráir Larry Gopnik (Michael Stuhlbarg) einskis heitar en að vera tekinn alvarlega og gera hið rétta, en tekur Guð hann alvarlega? "Ég las Jobsbók í gærkvöldi," sagði Virginia Woolf. "Mér finnst Guð ekki komast vel frá sínu." Einhver þarna uppi er ekki hrifinn af Larry Gopnik.

Myndin byrjar með skuggalega fyndinni forsögu á jiddísku, "A Serious Man" fjallar um samfélag Gyðinga þar sem hið rökrétta (eðlisfræði) skiptir engu máli í samanburði við hið dularfulla (örlögin). Gopnik getur fyllt út allar þær krítartöflur sem hann langar til, og það mun ekki gera honum neitt gagn. Kannski vegna þess að einhver forfaðir hans bauð draug yfir þröskuldinn á heimilu sínu er Larry bölvaður að eilífu. Slíkur draugur, eða dybbuki er ráfandi sál látinnar manneskju. Þú vilt ekki gera þau mistök að bjóða einni slíkri inn á heimili þitt. Þú þarft ekki að vera Gyðingur til að átta þig á því.

Mikið af því besta í "A Serious Man" kemur frá leik Michael Stuhlbarg í aðalhlutverkinu. Hann leikur ekki Gopnik sem aula eða aumingja, vælukjóa eða þunglyndissjúkling, heldur vongóðan mann sem getur ekki trúað því sem hann lendir í. Hvað annað getur farið úrskeiðis? Hvar getur hann fundið hamingju? Hvern getur hann glatt? Í kynlífsdeildinni, af hverju hræðist hann jafnvel sína eigin blautustu drauma, með blygðunarlausri nágrannakonu hans í aðalhlutverki (Amy Landecker)? Af hverju tekur besti vinur hans Sy Ableman (Fred Melamed) konu hans frá honum og huggar hann síðan með slíkri sorg, meðaumkun og skilningi? Veit Fred að Larry hefur verið dæmdur af æðri öflum?

Af hverju hunsa börnin hans hann? Af hverju er einskis nýtur mágur hans (Richard Kind) þetta miskunnarlausa sníkjudýr? Af hverju getur ekki einu sinni rabbíni hughreyst hann eða gefið honum gagnleg ráð? Af hverju skyldi nemandi hans (David Kang) greinilega falla á prófi, skilja mútufé eftir á skrifborði hans og reyna síðan að rústa lífi hans?

Af hverju, af hverju, af hverju? Þú hefur sjálfsagt heyrt gamla brandarann þar sem Job spyr Drottinn af hverju allt í lífi hans fór úrskeiðis. Manstu hverju Drottinn svarar? Ef þú manst ekki brandarann, spurðu einhvern. Ég get ekki sannað það, en ég er algjörlega viss um að helmingur mannkyns hafi heyrt einhverja útgáfu af þessum brandara.

Hef ég sagt að "A Serious Man" er rík og fyndin? Þetta er ekki hláturskallamynd, heldur blikka-blikka mynd. Þær geta líka verið fyndnar. Coen bræður hafa fundið að mestu ókunnuga leikarara eins og Stuhlbarg, Kind og Melamed sem þú hefur séð áður, en ert ekki viss um hvar. Ég ímynda mér (en veit það ekki) að Joel og Ethan hafi verið að sparka þessari sögu á milli sín í mörg ár, og minnt hvorn annan á mögulegar persónur, þegar þeir hafa séð leikara og tekið eftir þeim: "Þessa getum við notað sem Frú Samsky." Leikarar þeirra voru ekki ráðnir, þessi hlutverk voru ætluð þeim.

Uppáhaldið mitt er Melamed sem Sy Ableman. Hlutverk hans er ekki stórt en hann er svo góður að hann býr til fullskapaða manneskju í sínu fyrsta atriði, þegar hann er bara rödd í síma. Þetta er svikarinn sem hefur stolið eiginkonu Gopnik, og hann heldur að þeir hefðu gott af því að ræða saman í vinsemd. Ableman er ekki bara sorgin sjálf, heldur ráðgjafi til að hjálpa Gopnik út úr sorginni. Þú hlýtur að dást að slíkri tæfu.

Amy Landecker er fullkomin sem Frú Samsky. Hún gerir persónuna kynæsandi á afar rökréttan hátt, en allir hyggnir karlmenn myndu við fyrstu sýn vita að þeir ættu að viðhalda góðri fjarlægð. Judith Gopnik, sem eiginkona Larry, tekst að tjá í örfáum atriðum að hún er ekki að yfirgefa hann vegna ástríðu eða reiði, heldur hefur hún á tilfinningunni að hann sé sökkvandi skip og að Sy Ableman sé björgunarbátur.

Sögð er smásaga í "A Serious Man" sem passar kannski ekki inn í myndina. Ég held að hún virki sem dæmisaga um myndina, líf Gopnik, og Jobsbók. Það er þessi um Gyðingatannlækninn sem uppgötvar orðin "hjálpaðu mér" á hebresku bakvið lægri framtennur á kristnum manni. Mundu að skilaboð margra dæmisaga birtast fyrst í blálokin. 


Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband